لیلی ایمن (آهی)، 1308-1397ش/1929-2018م

ایرج ایمن <Iraj Ayman <irajayman1@gmail.com مؤسس و مروج روان‌شناسی کاربردی در ایران، مدیر مؤسسۀ ملی روان‌شناسی در تهران، و مؤسس و مدیر آکادمی لندگ در سویس بوده و از مؤسسین انجمن ادب و هنر ایران است. در دانشگاه‌های تهران و ادیمبورگ (اسکاتلند) و کالیفرنیای جنوبی و هاروارد در رشته‌های علوم تربیتی و فلسفه و روان‌شناسی و علوم اداری تحصیل کرده است. پیش‌تر استاد، بنیادگذار و رئیس بخش روان‌شناسی، مؤسس و رئیس مؤسسۀ تحقیقات تربیتی دانشگاه تربیت معلم و استاد علوم اداری و مدیر مرکز مطالعات استخدامی در دانشگاه تهران و همچنین، در سازمان فرهنگی، تربیتی، و علمی سازمان ملل (یونسکو) نیز مسئول برنامه‌های مدیریت تعلیم و تربیت در آسیا و اقیانوسیه و مدیر برنامه‌های تربیت معلم در بخش تعلیمات عالیه در دفتر مرکزی یونسکو در پاریس و مشاور یونسکو در برنامه‌های عمرانی سازمان ملل بوده است.

لیلی ایمن معلم و مربی و نویسنده و مترجمی توانا و شهروندی جهانی بود که در جریان فعالیت‌ها و خدمات گوناگونش به کشورها و سرزمین‌های بسیاری سفر کرده بود. لیلی ایمن (آهی) در27 اردیبهشت 1308ش/17 می 1929م در تهران در خانواده‌ای ایران‌دوست و خدمت‌گزار به ایران متولد شد و پرورش یافت و در 15 شهریور 1397ش/6 سپتامبر 2018م در شیکاگو از عالم فانی به جهان جاودانی شتافت. از وظایف دوران خردسالی‌اش حفظ کردن اشعار بزرگان ادب فارسی بود و از همان زمان علاقۀ پایداری به زبان فارسی پیدا کرد. پدرش، مجید آهی (1265-1325ش)، از دولتمردان و وزرای دوران پهلوی و فارغ‌التحصیل حقوق و علوم سیاسی از دانشگاه دولتی مسکو بود. مادرش، رئیسا دوینسکایا (Raeisa Duvinskaya)، از اهالی روسیه بود که قبل از آمدن به ایران برای ازدواج با پدر لیلی در کنسرواتوار مسکو در نواختن پیانو و خواندن آواز در اپرا آموزش دیده بود.

گرچه لیلی در تهران به دنیا آمده بود، در ابتدای کودکی چند سالی، از 1312 تا 1314ش، همراه خانواده به شیراز رفته بود، چون پدرش در مرداد 1312ش به فرمانداری استان فارس منصوب شده بود و بنابراین، لیلی دورۀ کودکستان را در شیراز در آموزشگاه مهرآئین گذراند. سپس، با انتصاب مجید آهی به سمت وزیر راه به تهران مراجعت کرد و تحصیلات ابتدایی را از 1314 تا 1320ش و دورۀ اول متوسطه‌اش را در دبستان ایرج و دبیرستان انوشیروان دادگر تهران از سال 1320 تا 1322ش به پایان برد. در آغاز تحصیلات دورۀ دوم متوسطه بود که پدرش در سال 1321ش از سمت وزیر دادگستری به سمت سفیر کبیر ایران در شوروی منصوب شد و به مسکو عزیمت کرد. لیلی همراه خانواده در سال 1322ش به مسکو رفت، دورۀ دوم متوسطه را در آن شهرگذراند و برای تحصیل زبان‌ها و ادبیات روسی و فرانسه در دانشگاه مسکو به تحصیل پرداخت (1324-1325ش/1945-1946). پدرش دچار بیماری سختی شد و چون در بحبوحۀ جنگ جهانی به دارو و وسایل لازم در مسکو دسترسی نبود، بنا به توصیۀ پزشکان همراه خانواده به تهران مراجعت کرد. متأسفانه معالجات مؤثر نیفتاد و اندک زمانی بعد، پدر لیلی در 22 شهریور 1325ش درگذشت.

لیلی تحصیلاتش را از سال 1325 تا 1328ش/1945 تا 1948م در دانشگاه تهران و دانشسرای عالی در فلسفه و علوم تربیتی به پایان رساند. در این دوره از تحصیل دستیار استاد محمدباقر هوشیار برای تهیۀ روش ساده و آسانی در آموزش خواندن و نوشتن زبان فارسی بود و کتاب تربیت اطفال دشوار را از فرانسه به فارسی ترجمه کرد که انتشارات امیرکبیر آن را در سال 1949م/1328ش چاپ و منتشر کرد.[2] لیلی در سال‌های پایانی تحصیل و اخذ درجۀ لیسانس، از 1327 تا 1329ش به تدریس تاریخ و جغرافیا در دبیرستان دخترانۀ انوشیروان دادگر پرداخت.

لیلی و ایرج ایمن که در دوران تحصیل در دانشسرای عالی با یکدیگر آشنا و دوست شده بودند و برای ادامه تحصیل به انگلستان رفته بودند در سال 1951م/1330ش در لندن ازدواج کردند. لیلی دورۀ کارشناسی را در روان‌شناسی و تعلیم و تربیت در سال 1329ش/1950م در مؤسسۀ تعلیم و تربیت دانشگاه لندن آغاز کرد و آن را در مؤسسۀ تعلیم و تربیت دانشگاه ادیمبورگ (Edinburgh) در اسکاتلند ادامه داد. در این دوران، نخستین فرزندش، رویا، به دنیا آمد. خانواده در 1954م/1333ش به ایران مراجعت کردند و لیلی در وزارت آموزش و پرورش به سمت مدیریت مشترک مرکز راهنمایی حرفه‌ای در ادارۀ مطالعات و برنامه‌ریزی و نیز مدرس برنامۀ آموزش ضمن خدمت معلمان منصوب شد. در همان سال، لیلی نخستین مدرسۀ تابستانه برای کودکان را در تهران تأسیس و اداره کرد. در سال بعد این خانوادۀ جوان به لوس‌آنجلس در کالیفرنیا عزیمت کردند. ایرج با استفاده از جایزۀ تحصیلی موفق به اخذ درجۀ دکترا از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی شد و لیلی با سمت پرورشکار و روان‌شناس تربیتی به کار اشتغال داشت و دومین فرندشان، صبا، در لوس‌آنجلس متولد شد.

در سال 1957م/1336ش، لیلی و خانواده‌اش به تهران مراجعت کردند و او دوران موفقیت‌آمیز خدمات کارشناسی حرفه‌ای خود را آغاز کرد. او در انجمن بین‌المللی سنجش موفقیت‌های آموزشی (I.E.A.: The‌ International Association for the Evaluation of Educational Achievement) عضو کمیتۀ بین‌المللی سنجش خواندن و فهمیدن (The International Committee for the Evaluation of Reading Comprehension‌‌‌) بود و در دانشکدۀ علوم تربیتی دانشگاه تهران نیز به تدریس ادبیات کودکان اشتغال داشت، پژوهش‌های علمی‌اش را در زمینۀ آموزش نوسوادان پیش می‌برد. در سال 1338-1339ش/1959-1960م با دریافت جایزۀ پژوهشیاری بنیاد فورد برای دورۀ کارشناسی در ادبیات کودکان و تهیۀ کتاب‌های درسی، دورۀ ویژۀ روش تهیه و تألیف کتاب‌های درسی را در دانشگاه کلمبیا در نیویورک گذراند.

لیلی ایمن به سبب علاقۀ شدید و صمیمانه‌ای که به ایجاد اشتیاق در نوباوگان و نوجوانان به خواندن داشت، به ترجمه و تألیف کتاب‌های خواندنی برای کودکان پرداخت و با همراهی دوست دیرینه‌اش، توران میرهادی (1306-1395ش)، در سال 1341ش/1962م به تأسیس شورای کتاب کودک اقدام کرد که مؤسسه‌ای غیردولتی و غیرانتفاعی برای توسعه و ازدیاد مواد خواندنی مناسب برای کودکان و ترویج شوق به خواندن در نسل جوان است. او خود تا آغاز انقلاب در ایران، دو دهه دبیرکل و عضو هیئت مدیرۀ انجمن مزبور بود و هم‌زمان عضو هیئت مدیرۀ انجمن کتاب برای نسل جوان (IBBY: International Board of Books for Young People) نیز بود که مؤسسه‌ای بین‌المللی و غیرانتفاعی است و مرکزش در سویس قرار دارد. لیلی مدتی طولانی عضو هیئت مدیره و برای دوره‌ای دوساله، از 1976 تا 1978م، نایب‌رئیس این مؤسسه بود.

برخی از خدمات بین‌المللی لیلی ایمن عبارت‌اند از نمایندگی  ایران در سمینار یونسکو برای ارزیابی برنامه‌های تربیت معلم (مانیل، فیلیپین، 1963)، نمایندگی ایران در سمینار منطقه‌ای یونسکو دربارۀ ادبیات کودکان (تهران، 1965)، نمایندگی ایران در کنگرۀ بین‌المللی روان‌شناسی (مسکو، اتحاد جماهیر شوروی، 1966)، مدیریت فنی سمینار منطقه‌ای یونسکو دربارۀ مواد خواندنی برای عامۀ مردم (تهران، 1967)، نمایندگی ایران در سمینار منطقه‌ای یونسکو دربارۀ آموزش خدمات سوادآموزی (بانکوک، تایلند، 1977)، عضویت در پانل آموزش سوادآموزی، ادارۀ منطقه‌ای یونسکو در آسیا و پاسیفیک (بانکوک، تایلند، 1983)، تنظیم و اجرای سمینار آموزشی برای معلمان و پدران و مادران در نیجریه، افریقای غربی (1990)، تنظیم و اجرای برنامه‌های آموزش تربیت اخلاقی و آموزش والدین در جزایر قناری (اسپانیا، 1991)، تنظیم و اجرای سمینار منطقه‌ای برنامه‌های آموزش روش‌های سوادآموزی برای پرورشکاران افریقایی (نایروبی، کنیا، 1992)، تنظیم و اجرای برنامه‌های آموزش تربیت اخلاق (اکوتو، ایتالیا، 1993)، و برنامۀ آموزش کودکان برای استقرار و ترویج صلح (آکادمی لندگ، سویس، 1992).

لیلی ایمن نخستین و یگانه زنی بود که به عضویت ”شورای عالی فرهنگ (آموزش و پرورش) ایران “ برگزیده شد که بالاترین نهاد در ساختار آموزش و پرورش ایران بود. پس از تبدیل این نهاد به ”شورای شاهنشاهی آموزش و پرورش“ نیز همچنان عضو این شورا بود. در این دوران، در سال 1965م، سومین فرزندش، راما، به دنیا آمد.

لیلی ایمن  با هر سازمان دولتی و ملی كه در راه تحول خواندنی‌های كودكان و نوجوانان و تربیت معلمان و مربیان گام برمی‌داشت، صادقانه همكاری داشت. تدریس ادبیات كودكان را در كلا‌س‌های تربیت معلم و كتابداری آغاز كرد و سپس آن را چون مبحثی از آموزش خواندن در برنامه‌های روش تدریس خواندن در دانشگاه  تربیت معلم عرضه كرد. لیلی ایمن در مدرسۀ عالی دختران و مدرسۀ عالی پارس نیز در بخش تعلیم و تربیت ادبیات كودكان تدریس می‌كرد. سرانجام، در دهه 1350ش، این درس در قالب درسی مستقل در دانشكده علوم تربیتی، رشتۀ كتابداری، عرضه و در سطح لیسانس و فوق‌لیسانس تدریس ‌شد.

لیلی با شوق و عزمی پایدار استعداد و توانایی خود را وقف تهیه و تألیف کتاب‌های درسی برای آموزش خواندن و نوشتن زبان فارسی کرد و عضو هیئت تهیۀ کتاب‌های درسی برای مدارس ایران بود. کتاب‌هایی که تألیف کرد همچنان از مواد درسی آموزش فارسی در دبستان‌های ایران است. لیلی مهارت و علاقه‌‌مندی‌اش را به سوادآموزی بزرگسالان نیز گسترش داد و آخرين سال‌هاى خدمتش در ایران صرف سوادآموزی و پژوهش دربارۀ واژه‌های پایۀ زبان فارسی شد. در این سال‌ها، در سمت‌هایی چون ریاست ادارۀ آموزش و پرورش سراسری عمر (Lifelong Education) در مرکز ملی آموزش و پرورش بزرگسالان و مشاور دبیرکل کمیتۀ ملی برنامۀ جهانی سوادآموزی (National Committee for World  Literacy Program) خدمت می‌کرد و به تهیه و تألیف کتاب‌های درسی و مواد خواندنی برای نوسوادان می‌پرداخت و مدیر پژوهش برای تعیین واژه‌های پایه برای سوادآموزی بود. در این پژوهش، متجاوز از 10ملیون واژه از کلام شفاهی و کتبی فارسی کودکان و بزرگسالان در نواحی شهری و روستایی از مناطق گوناگون ایران از افرادی با تحصیلات ابتدایی یا کمتر از آن جمع‌آوری و ثبت شد. از جمله دستاوردهای این تحقیق تعیین هزار واژۀ پایۀ زبان فارسی برای تهیۀ مواد خواندنی برای نوسوادان بود. لیلی ایمن نشان‌ها و جوایز متعددی دریافت کرده بود که از آن جمله‌اند نشان درجه اول تعلیم و تربیت از وزارت فرهنگ (1949م/1328ش)، جایزه ممتاز تألیف بهترین کتاب سال (1962م/1341ش)، نشان علمی درجه اول وزارت آموزش وپرورش دولت ایران (1965م/1344ش)، جایزۀ کمیتۀ ملی یونسکو در سال بین‌المللی کتاب برای قدردانی از تألیف مواد خواندنی برای نوسوادان ایران (1972م/1351ش)، و مدال طلا (عالی‌ترین نشان خدمات سوادآموزی) از کمیتۀ ملی برنامۀ جهانی سوادآموزی (1973م/1352ش) و جایزۀ مخصوص برای کوشش در تهیۀ مواد خواندنی برای نوسوادان (1977م/1356ش).

لیلی به نظم و نثر کلاسیک بسیار علاقه‌مند بود و به زبان‌های فارسی و روسی و فرانسه و انگلیسی تسلط داشت و در مدت اقامتش در سرزمین‌های متفاوت با زبان‌های آلمانی، تایلندی، اسپانیایی و عربی برای مکالمات و مراجعات روزانه آشنایی کافی پیدا کرده بود. او با اشتیاق به غنی ساختن محیط ادبی ایران با بنگاه ترجمه و نشر کتاب، زیر نظر احسان یارشاطر، همکاری می‌کرد و از سال 1343ش متصدی تأسیس و ادارۀ بخش ترجمه و انتشار ادبیات کودکان در مؤسسۀ مزبور بود. لیلی در همۀ عمر با نوشتن مقالات گوناگون با مجلات متفاوتی همکاری کرد. علاوه بر اینها، مؤلف یا مترجم بیش از چهل اثر مستقل است.[3]

با آغاز انقلاب در ایران، زندگانی لیلی همانند بسیاری دیگر به کلی دگرگون شد و همراه خانواده مجبور به ترک وطن محبوبش شد. در سال 1979م/1357ش، به علت بسته شدن مدارس و سرگردانی شاگردان، لیلی و ایرج پسرشان، راما، را موقتاً به شیکاگو نزد خواهرش، صبا، فرسادند که به تحصیل ادامه دهد. چند ماه بعد، مأموران دولت جدید ایرج ایمن را در حالی که برای جمعی از جوانان صحبت می‌کرد دستگیر کردند. ضمن بازجویی دریافت که محکوم به اعدام شده است، اما تحت شرایط خاصی آزاد شد. در همان زمان، برای شرکت در اجلاس انجمن بین‌المللی ارزیابی آموزشی (International Association for Educational‌ Assessment) به امریکا دعوت شد و او که سمت نایب‌رئیس آن انجمن را داشت، تصمیم گرفت برای سفر کوتاهی به امریکا به همراه با لیلی و به منظور دیدار با فرزندانشان کسب اجازه کند. دفتر نخست‌وزیری برای ایرج اجازۀ لازم را صادر کرد، اما با خروج لیلی از کشور موافقت نکرد. حدود سه ماه به طول انجامید تا لیلی هم پس از کسب اجازۀ خروج از کشور در امریکا به ایرج پیوست. در همین حین از دوستان ایران خبر رسید که لیلی و همسرش با حکم غیابی محکوم به اعدام شده‌اند و بهتر است موقتاً مراجعت به ایران را به تأخیر اندازند. در این بین، همۀ اموال و املاک آنها در ایران مصادره و ضبط شد و اقامت موقت آنها در خارج از ایران ماه‌ها و سال‌ها ادامه یافت و لیلی تا پایان عمر از دیدار وطن محبوبش محروم ماند.

لیلی در همان اوایل اقامت در امریکا متوجه شد برای آموزش خواندن و نوشتن فارسی به کودکان و نوجوانان ایرانی که در سراسر جهان پراکنده شده بودند نیاز روزافزونی به کتاب درسی مناسب است. برای پاسخ به این نیاز، دو کتاب فارسی بیاموزیم و ایران را بشناسیم را همراه با راهنمای تدریس آنها تألیف کرد و بدون دریافت حق‌التألیف و هرگونه درآمدی آنها را در اختیار مؤسسات نشر کتاب قرار داد تا با بهای ارزان‌تری در اختیارخانواده‌های ایرانیان خارج از کشور قرار گیرند و سپس، در ادامۀ این خدمت دو کتاب دیگر شادمانه، کودکانه،[4] شامل متل‌های کودکانۀ ایرانی، و در سال 1984م کتاب دیگری شامل هزار واژۀ پایۀ زبان فارسی (Most Frequenly Used Pesian Words) برای تهیۀ مواد خواندنی نوسوادان تألیف کرد  که بنیاد مطالعات ایران در واشینگتن منتشرشان کرده است.[5]

در دوران دوری از ایران، خدمات لیلی ایمن در زمینۀ آموزش و پرورش بسیار بود. در مارس 1983م/فروردین  1362ش، سازمان یونسکو ایرج ایمن را با سمت مشاور تعلیم و تربیت در منطقۀ آسیا و اقیانوسیه و مدیر مرکز منطقه‌ای برنامه‌ریزی و مدیریت تعلیم و تربیت در ادارۀ منطقه‌ای یونسکو به بانکوک در تایلند اعزام کرد. لیلی همراه با همسرش به تایلند عزیمت کرد و چهار سال در بانکوک اقامت داشت. در آنجا با مؤسسات مربوط به آموزش و پرورش همکاری می‌کرد، برای دسترسی کودکان به کتاب و تأسیس کتابخانه‌های سیار برای کودکان می‌کوشید و در سال 1984م به ریاست انجمن بانوان سازمان ملل در تایلند انتخاب شد. با انتقال همسرش به ادارۀ مرکزی یونسکو در پاریس مقیم پاریس شد. پس از پایان مأموریت یونسکو، ایرج ایمن با همکاری لیلی برای تأسیس و ادارۀ آکادمی لندگ (Landeg Academy) و مؤسسۀ توسعۀ بین‌الملی تعلیم و تربیت (International‌ Institute for Educational Development) در سویس دعوت شد و شش سال را در سن‌گالن (St. Galen) سویس گذراند. در این مدت، لیلی برنامۀ ”تعلیم و تربیت در زندگانی خانواده“ (Education and‌ Family Life) و برنامۀ ”آموزش و پرورش کودکان برای صلح“ (Education for Peace) را ترتیب داده بود و اداره می‌کرد. همچنین، در آن دوران عضو هیئتی برای ترویج و تشویق نوآوری در تعلیم و تربیت در کشورهای جهان سوم (Task Force on Educational Initiatives in Developing Countries) بود که در آکادمی لندگ تشکیل شده بود. از جمله اقدامات لیلی ایمن در هیئت مزبور تألیف کتاب پیشنهادهای عملی برای سوادآموزی به زبان انگلیسی بود که در سال 1992م/1372ش آن را در سویس منتشر کرد.[6]

لیلی ایمن دلبستگی پایداری به وطنش، ایران، و آموزش زبان فارسی داشت و همواره پرچم ایران با نشان شیر و خورشید روی میز کارش برافراشته بود. پس از مراجعت به شیکاگو در سال 1994م/1374ش از او دعوت شد که در مقام استادیار مدعو در دانشگاه شیکاگو به تدریس زبان فارسی اشتغال ورزد. در ضمن، همراه با ایرج ایمن با عضویت در هیئت اجرایی انجمن دوستداران فرهنگ ایرانی (Association of the Friends of‌ Persian  Culture) به خدماتی ادامه داد که با تأسیس انجمن ادب و هنر ایران در آکادمی لندگ آغاز کرده بودند. در این زمان، به ترویج و تسهیل آموزش زبان و خط فارسی نیز مشغول بود و با ایرانیان خارج از کشور از نقاط مختلف دنیا که برای تعلیم دادن خواندن و نوشتن فارسی به نوباوگان ایرانی یا آموزش فارسی به علاقه‌مندان غیرایرانی نیازمند راهنمایی بودند با اشتیاق و دلسوزی مکاتبه کرده یا با تلفن آنها را راهنمایی می‌کرد.

آرامگاه لیلی، همان‌گونه که خودش خواسته بود، در آرامستان اوک‌وود (Oakwood Cemetery) در شیکاگو قرار دارد.

کتابشناسی لیلی ایمن (آهی)

کتابهای فارسی

راهنمایی تحصیلی (تهران: وزارت فرهنگ، ادارۀ کل تعلیمات متوسطه، 1338).

نرگس و عروسک موطلایی (تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1339).

هر کس خانهای دارد (تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1340).

روش تدریس کتاب دوم دبستان (تهران: وزارت آموزش و پرورش، 1341).

روش تدریس کتاب سوم دبستان (تهران: وزارت آموزش و پرورش، 1342).

روش تدریس کتاب چهارم دبستان، با زهرا خانلری (تهران: وزارت فرهنگ، 1342).

پالتوی قرمز (تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1342).

روانشناسی تعلیم و تربیت (تهران: وزارت فرهنگ، 1343).

مباحثی از آموزش و پرورش و روانشناسی تربیتی: مطابق برنامۀ چهارماهۀ سپاهیان دانش، با عباس دیوشلی (تهران: سپاه دانش، 1344).

هدیۀ شاه پریان (تهران: انجمن کتاب، 1345).

روش تدریس زبان فارسی برای دورۀ آموزش چهارماهۀ سپاهیان دانش، با ثمینه باغچه‌بان و نصرالله دیهیمی (بی‌جا: سازمان سپاه دانش، 1345).

راهنمای تدریس فارسی دوم دبستان (تهران: سازمان کتاب‌های درسی ایران، 1347).

بخوانیم و بنویسیم، با عباس سیاحی (تهران: کمیتۀ ملی پیکار جهانی با بیسوادی، 1348).

بخوانیم و باسواد شویم، با همکاری نویسندگان دیگر (تهران: مرکز مطالعه و تحقیق و آمار کمیتۀ ملی پیکار جهانی با بیسوادی، 1349).

روش تدریس بخوانیم و باسواد شویم، با همکاری نویسندگان دیگر (تهران: مرکز مطالعه و تحقیق و آمار کمیتۀ ملی پیکار جهانی با بیسوادی، 1349).

روش تدریس بخوانیم و بنویسیم، با عباس سیاحی (تهران: کمیتۀ ملی پیکار جهانی با بیسوادی، 1350).

آرتور اروینگ گیتس، آموزش خواندن، ترجمۀ لیلی ایمن (تهران: مؤسسۀ ملی روان‌شناسی، 1350).

بخوانیم و بهتر صحبت کنیم، با همکاری نویسندگان دیگر (تهران: کمیتۀ ملی پیکار جهانی با بیسوادی، 1350).

راهنمای تدریس فارسی سوم دبستان (تهران: سازمان کتاب‌های درسی ایران، 1352).

پل لانگران، مقدمهای بر آموزش مداوم، ترجمۀ لیلی ایمن (تهران: کمیتۀ ملی پیکار جهانی با بیسوادی، 1352).

سرزمین ما ایران، با همکاری نویسندگان دیگر (تهران: بی‌نا، بی‌تا).

گذری در ادبیات کودکان، با توران میرهادی و مهدخت دولت‌آبادی (تهران: شورای کتاب کودک، 1354).

فارسی دوم دبستان (تهران: سازمان کتاب‌های درسی ایران، 1355).

فارسی سوم دبستان (تهران: سازمان کتاب‌های درسی ایران، 1355).

فارسی بیاموزیم (واشینگتن: کتابفروشی ایران، 1980).

ویل ویت نیکلاس، هر کی پیدا کرد مال خودش، ترجمۀ لیلی ایمن (تهران: علمی و فرهنگی، 1362).

پیامبران (سویس: انجمن دوستداران فرهنگ ایرانی، 2009).

کتابهای انگلیسی

Lily Ayman, Teaching the Mother Tongue (Tehran: McGraw Hill, 1963).

Lily Ayman, Die Erde, Unsere Heimat (Germany: Bahá’í Verlag GmbH, 1990).

[1]برای تهیۀ این نوشتار از این آثار بهره برده‌ام: محمدهادی محمدی و زهره قاینی، تاریخ ادبیات کودکان ایران (تهران: مؤسسۀ پژوهشی ادبیات کودکان، 1393)، جلد 8؛ منصوره پیرنیا، سالارزنان ایران (واشینگتن: انتشارات مهر ایران، 1374ش/1995م)، فصل 18؛ برنامۀ تلویزیونی ”پیشگامان،“ دسترس‌پذیر در https://www.youtube.com/watch?v=zm_JAI4uYjY؛ زندگی‌نامۀ خودنوشت لیلی ایمن و بازمانده‌های صوتی و تصویری او.

[2]ژیلبرت روبن، تربیت اطفال دشوار، ترجمۀ لیلی آهی (تهران: امیرکبیر، 1328).

[3]کتاب‌شناسی لیلی ایمن (آهی) در ادامۀ این مقاله آمده است.

[4]لیلی آهی (ایمن)، شادمانه، کودکانه (مریلند: بنیاد مطالعات ایران، 1992م/1371ش)؛ لیلی آهی (ایمن)، هزار واژۀ بنیادی زبان فارسی (مریلند: بنیاد مطالعات ایران، 1997م/1376ش).

[5]Lily Ayman, A Persian Reader: Farsi Biyamuzim (Bethesda: IBEX Publishers, 1994); Lily Ayman, Iran ra Beshenasim (Bethesda: IBEX Publishers, Forthcoming).

[6]Lily Ayman, Literacy: Some Practical Suggestions (St. Galen: Landeg Academy, 1992).