مطالب توسط editor

فهرست سال ۲، شمارۀ ۲

ماهنامه بنیاد و سیاست‌زدایی از غرب‌زدگی علی میرسپاسی و مهدی فرجی جایگاه شفیعی كدكنی میان شعر و نثر رضا قنّادان ناگفته‌های گرگ: مطالعه‌ای تطبیقی از دو داستان “گرگ” و آوای وحش ناصر ملكی، بهمن فلاح، معراج كاظمی شهرزاد: فرهنگ مردمی ، فرهنگ رسانه‌ای و بازنمایی جنسیت در عصر دیجیتال خاطره شیبانی نماد كورش در ادبیات فارسیهود ناهید […]

فراخوان مقاله: شمارۀ ویژۀ عباس کیارستمی

عباس کیارستمی (۱۳۱۹-۱۳۹۵) کارگردان سینما، فیلمنامه‌نویس، تهیه کننده، عکاس، نقاش و شاعر مطرح بین‌المللی بود و بیش از چهل سال از عمر خود را صرف خلق آثار هنری ماندگار کرد. فیلم‌هایش در ایران، سبک زیباشناسی سینمای ملی را متحول نمود و موجب تثبیت  جنبش هنری نوینی با تمایلات رئالیسم شاعرانه شد که بعدها به نام […]

ماهنامه بنیاد و سیاست‌زدایی از غرب‌زدگی

مقدمه هدف این مقاله عرضۀ تحلیلی دقیق از بخشی از تاریخ پرآشوب مدرنیتۀ ایرانی در سال‌های پایانی حکومت پهلوی است. ما در این مقاله بر خاستگاه‌های ”غیرسیاسی“ ایدئولوژی ضدمدرنیستی حکومت تمرکز خواهیم کرد که در گفتمان غرب‌زدگی تجسم پیدا می‌کند. مشخصاً به وضعیت غریبی توجه خواهیم کرد که در آن، حکومت از یکسو دست به […]

جایگاه شفیعی کدکنی میان شعر و نثر

از زمانی که عبدالحسین زرین‌کوب جایگاه شفیعی کدکنی را در ادبیات فارسی نشان داد زمان درازی می‌گذرد. با وجود این، امروز که می‌خواهیم از این مقوله سخن به میان آوریم، باز همان تصویر پیش روی ما نقش می‌بندد. زرین‌کوب در مطلب کوتاهی که برای سفرنامۀ باران: نقد و تحلیل اشعار دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی نوشته […]

ناگفته‌های گرگ: مطالعه‌ای تطبیقی از دو داستان ”گرگ“ و آوای وحش

مقدمه با نگاهی به ادبیات تاریخ طبیعی، درمی‌یابیم که گرگ، چنان که امروزه آن را می‌شناسیم، طی اعصار اولیه به سبب رقابت بر سر شکار مشترک همواره با نوع انسان در نزاع بوده است. انسان و گرگ همیشه رقیب و گاهی اوقات دشمن یکدیگر بوده‌اند، چون احتمالاً همیشه در مجاورت یکدیگر زیسته‌اند.[1] گرگ‌ها غالباً موجوداتی […]

شهرزاد: فرهنگ مردمی، فرهنگ رسانه‌ای و بازنمایی جنسیت در عصر دیجیتال

مقالۀ پیش رو کندوکاوی است در بازنمایی جنسیت و روابط زنان و مردان در مجموعۀ تلویزیونی پُرمخاطب شهرزاد، نوشتۀ نغمه ثمینی و حسن فتحی و کارگردانی حسن فتحی، محصول سال‌های 1393-1394، که در سال 1395 در شبکۀ نمایش خانگی در ایران توزیع شد. این بررسی تطبیقی و تاریخی ضمن مرور تاریخ تلویزیون و ادبیات مردمی […]

راديو در بيرجند

راديو در بيرجند محمود فاضلي بيرجندي دکتراي تاريخ ايران پس از اسلام محمود  فاضلی بیرجندی < Mahmoud Fazeli-Birjandi <mfbirjandi@gmail.com مقالاتی در فرهنگ و سیاست ایران و جهان در نشریه‌های ایرانی و کتاب‌هایی در تاریخ باستان ایران به فارسی برگردانده و منتشر کرده است. ایشان در زمینۀ شاهنامه و نیز تاریخ معاصر جنوب خراسان نیز پژوهش‌هایی […]

نماد کورش در ادبیات فارسیهود

بررسی اشعار فارسیهود نمودار همبستگی ایرانیان یهودی با ادب و فرهنگ ایران است. این همبستگی‌ها در دوره‌های ایران باستان و ایران اسلامی به دو گونۀ متفاوت بود. در ایران باستان، آنچه قوم یهود را به ایران پیوند می‌داد حمایت از قوم یهود و بازسازی معبد مقدس به دست پادشاهان دوران هخامنشی و تکوین تلمود بابلی […]

فهرست سال ۲، شمارۀ ۱

ايران نامگ فصل‌نامه‭ ‬دوزبانه‭ ‬ایران‌شناسی‭ ‬ جستارهای‭ ‬فارسی از‭ ‬صورت‭ ‬به‭ ‬سیرت‭: ‬بحثی‭ ‬در‭ ‬رویكردهای‭ ‬جنسی‭ ‬و‭ ‬جنسیتی‭ ‬فراست‌نگاریهای‭ ‬عصر‭ ‬صفوی بهزاد‭ ‬كریمی گذری‭ ‬بر‭ ‬جنبه‭ ‬دیگری‭ ‬از‭ ‬آفرینشگری‭ ‬فردوسی‭: ‬”مور“‭ ‬در‭ ‬شاهنامه محمود‭ ‬فاضلی‭ ‬بیرجندی نگره‌های‭ ‬ایرانی‭ ‬در‭ ‬اندیشه‭ ‬فارابی هوشنگ‭ ‬شكری ریچارد‭ ‬فرای‭ ‬و‭ ‬روایت‭ ‬پیوستگی‭ ‬فرهنگ‭ ‬ایرانی حلیمه‭ ‬جعفرپور‭ ‬نصیرمحله‭ ‬و‭ ‬محسن‭ […]

بازسازی تاریخ ایران باستان از لابه‌لای اوستا و فهلویات

پیشگفتار در اولین شمارۀ ایران ‌نامگ، که آقای توکلی طرقی مرحمتاً فرستادند، مقاله‌ای دیدم از پژمان فیروزبخش دربارۀ فهلویات مندرج در حکایتی از تاریخ قم. [1] از آنجا که این فهلویات مؤید بعضی از مطالبی بود که در مخالفت با باورهای نادرست امروزی به انگلیسی نگاشته بودم، فرصتی دیدم تا چکیده‌ای از آن مطالب را […]

‎از صورت به سیرت: بحثی در رویکردهای جنسی و جنسیتی فراست‌نگاری‌های عصر صفوی

مقدمه از اواخر سدۀ بیستم میلادی، بدن به یکی از مهم‌ترین عرصه‌های چالش سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بدل شده و در مباحث آکادمیک جایگاه مهمی کسب کرده است. با این همه، پژوهش به صورت عام و پژوهش تاریخی به صورت خاص در باب تن و تنانگی در ایران در ابتدای راه قرار دارد و اصولاً […]

گذری بر جنبه دیگری از آفرینشگری فردوسی: ”مور“ در شاهنامه

درآمد شاهنامه،‌ سرودۀ ابوالقاسم فردوسی (329-411ق/942-1020م)، میراث‌ گرانسنگ فرهنگ ملی و اجتماعی مردم ایران است. شاهنامه را عموماً کتاب حماسه‌های بزرگ یا بزرگ‌ترین حماسۀ ایرانی دانسته‌اند. این کتاب اثری است که گاه زوایای ژرف اندیشۀ بشر را نشان می‌دهد، به کرات وارد مباحث هستی‌شناختی می‌شود و هستی را با نگاه پویای خود نظاره می‌کند و […]

نفس و روح از نظر قرآن

مقدمه قرآن مجید در آیات مختلف به تأمل، تدبر ، تفکر و تعقل دستور می‌دهد که برای نمونه می‌توان به آیۀ ٢ سورۀ یوسف اشاره کرد که می‌فرماید: ”إِنَّا أَنزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لَّعَلَّكُمْ تَعْقِلُون“ (ما قرآن را به زبان عربی فرو فرستادیم تا در آن بیندیشید) و نیز آیات ١٧،٢٢، ٣٢ و٤٠ سورة القمر که […]

نگره‌های ايرانی در انديشه فارابی

درآمد سیر اندیشه و تفکر در ایران­زمین دیرزمانی است که با مبانی مینوی و اندیشه‌های الهی‌گون پیوند خورده است. این پیوند در برهه‌های گوناگون تاریخ در زی اندیشه‌های گوناگون و در پیدا و پنهان مکاتیب فکری متفاوت بروز و ظهور داشته است و به جد توان گفت تا به امروزادامه یافته است. اما از زمانی […]

ریچارد فرای و روایت پیوستگی فرهنگ ایرانی

 مقدمه مفهوم فرهنگ را به علت وسعت و گستردگی مفهومی‌اش نمی‌توان به آسانی تعریف کرد. به اعتقاد ادوارد برنت تایلور (Edward Burnett Tylor, 1832-1917)، مردم‌شناس انگلیسی،”فرهنگ مجموعۀ پیچیده‌ای از دانش‌ها، باورها، هنرها، اخلاقيات، حقوق، آداب و رسوم و ديگر عادات و توانايي‌هايی است كه انسان به عنوان عضو جامعه آن را به دست می‌آورد.‌“[1] به […]

نه فقط درباره، بلکه برای کارگران: تحلیلی بر رابطه مطبوعات و کارگران در ایران بعد از ۸۸

Introduction[1] On June 18, 2015 access to the main server of the Iranian Labour News Agency – ILNA – was cut off. Minutes later, the journalists of the Labour Service desk were sacked. These journalists had published a news story on 300 cement workers who were protesting 10 months of wage arrears in front of […]

به سوی جامعه‏‌شناسی اخذ و انتقال تکنولوژی: موردکاوی عباس میرزا قاجار و اصلاح قشون

ایرانیان[1]  طی سده‌هایی طولانی، که دورۀ صفویه را نیز در بر می‌گیرد، اروپاییان را از نظر مذهبی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی مادون به حساب می‌آوردند.[2] از جمله نشانه‌های این تلقی آن بود که سفرای همسایگان مسلمان صفویان، خصوصاً عثمانی و هند، قدر و منزلت بیشتری از سفرای کشورهای اروپایی داشتند. در میان همسایگان صفویه، ازبک‌ها به […]

یادگار زریران و رزمنامۀ کنیزک

1. مقدمه یادگار زریران از آثار حماسی باارزش ایرانی است كه در اوستا (آبان‌یشت، بند109؛ گوش‌یشت، بندهای 29–31) اشاره‌هایی گذرا به آن شده است. بنیاد شكل‌گیری این داستان به دوران اشكانی بازمي‌گردد، اما نوشتار نهایی آن در روزگار ساسانی به زبان پهلوی (فارسی میانه) همراه با تأثیراتی از زبان پارتی شكل گرفته است. این متن […]

غیبت مترجم: استراتژی تهیه ترجمه فارسی داستان‌های هندی در عهد گورکانیان

Translation or, more generally, any sort of rewriting and adaptation, reflects reading practices of a specific audience at a certain period of time. Any decision taken by translators or their patrons such as selection of texts or choice of strategies[1] to deal with the whole text or its passages is made within the framework of […]

کودک منتقد: بررسی “خواننده” در روزنامۀ دیواری مدرسۀ ما

مقدمه تفکر در خصوص مفهوم ”خواننده“ به طرق مختلف، مستقیم یا غیرمستقیم، در هر دوره‌ای وجود داشته و تاریخچۀ آن به زمان پیدایش اولین نوشته‌ها، به‌خصوص نوشته‌های ادبی، بازمی‌گردد. تاریخ این مفهوم به زمان افلاطون (427-347پ‌م) در حمله به تأثیر منفی شعر و ارسطو  (384-322پ‌م) در طرح مفهوم پالایش (Catharsis) می‌رسد. اهمیت این مفهوم در […]

سخن‌پردازی و اجرای نمایش ملانصرالدین مکار

  The legendary Nasreddin is the most popular folk character in the lore of the Middle East, Central Asia, the Balkans, Southern Russia, and Transcaucasia. There are some regional variations on his name. The Turks, Greeks, Serbs, Croatians, and Albanians call him Nasreddin Hoçâ (pronounced “Hoja”). In Iran and the modern-day republics of Azerbaijan and […]

انسان کامل در تشیع مدرن ایرانی: انسان ایدئال در نگرش عرفانی مرتضى مطهرى

Introduction – ‘irfān in 20th century Iran The importance of ‘irfān for certain key members of the clerical establishment of 20th century Iran, among them Āyatullāh Khumaynī (d. 1989) himself, has been well established in recent decades.[1] Variously translated as “Islamic theosophy”,[2] “gnosis”,[3] “a kind of mystical philosophy”,[4] speculative mysticism”,[5] and “knowledge of the true […]

روایتی از تاریخ جامعه بهائیان ایران در دوره محمدرضا شاه پهلوی (١٩٤١-١٩٧٩)

Introduction[1] With the spread of the Baha’i religion in Iran since its tumultuous birth in that country in the middle part of the nineteenth century, the persecution of its followers has been a part of Iranian history.[2] As Abbas Amanat has shown, during the Qajar period (1785-1925), anti-Babi pogroms and campaigns usually occurred during provincial […]