مطالب توسط editor

فهرست

ایران‌ نامگ: فصل‌نامه‌ای دانشگاهی برای پیشبرد علوم انسانی و اجتماعی محمد توكلی طرقی زن در اندیشۀ میرزافتحعلی آخوندزاده (1227-1295ق/ 1812–1878م) فاطمه اروجی سیم نفاق: انگلیس، خط تلگراف هندواروپا و مناقشۀ مرزی عثمانی و ایران در نیمۀ قرن نوزدهم سلی شاهور امیر‌حسین آریان‌پور و تدریس جامعه‌شناسی ماركسیستی در دهۀ 1340 امیر حسن‌پور بررسی انتقادی نگرش مرتضی مطهری […]

ایران‌ نامگ: 
فصل‌نامه دانشگاهی برای پیشبرد علوم انسانی و اجتماعی

ایران نامگ فصل‌نامۀ علمی-پژوهشی، مستقل و دوزبانۀ ایران‌شناسی است که به سردبیری محمد توکلی طرقی در دانشگاه تورنتو منتشر می‌شود. این فصل‌نامه جستارهای فارسی و انگلیسی‌ای را برای چاپ می‌پذیرد که بر اساس گزیده‌ترین معیارها و شیوه‌های رایج در علوم انسانی و اجتماعی و با پایبندی به اخلاق و صداقت پژوهشی نوشته شده باشند. استناد سخاوتمندانه، […]

زن در اندیشۀ میرزافتحعلی آخوندزاده (1227-1295ق/ 1812-1878م)

تلاش برای بهبود وضعیت زنان و احقاق حقوق آنها در جهان غرب به ویژه پس از انقلاب صنعتی (1750-1825م) آغاز شد. پیروزی انقلاب فرانسه در سال 1789م باعث شد که مفاهیمی مانند حقوق فردی و خردورزی و شهروندی و حاکمیت مردم مطرح و بدانها توجه شود.[1] در همین زمینه و به دنبال وقوع انقلاب کبیر […]

فهرست

شمارۀ مخصوص: فارسى هند ويراستار‭ ‬ميهمان‭: ‬فيروزه‭ ‬پاپن‌ـ متين فارسى‭ ‬هند‭: ‬پيشگفتار فيروزه پاپن – متين آغازين مراحل اصلى تكوين فرهنگ و ادب فارسى در هندوستان مظفر عالم اميرخسرو، فيضى و جغرافياى ادب فارسى نويسان هند سنيل شارما فراموشكارى بنیادین شرق‌شناسى محمد توكلى طرقى  طبقات اديان هند در متون فارسى عهد انگليسيان هند كارل ارنست رويارويى‭ ‬سنت‌هاى‭ […]

آغازین مراحل اصلی تکوین فرهنگ و ادب فارسی در هندوستان

زبان [1] فارسی قرن‌ها جزء ذاتی فرهنگ آسیای جنوبی بوده و ناحیۀ شمال هندوستان نیز در طول حیاتش از جوانب مختلف از فرهنگ و زبان فارسی تأثیر بسیار پذیرفته است. این تأثیرات در درک فرهنگ ادبی و سیاسی هند، به‌ویژه حيطۀ شمالی آن، اهمیت بسزایی دارند. یکی از مباحث مطرح در این زمینه سبک هندی یا […]

امیرخسرو، فیضی و جغرافیای ادب فارسی‌نویسان هند

نویسندگان* فارسی هند، خواه ایرانی و خواه هندی يا اهل آسیای میانه، فضای ادبی خود را در گذر زمان با ترسیم نقشۀ جغرافیایی و گاهی کیهان‌نگاری زبان فارسی مجسم می‌کردند، به این منظور که در لحظات گوناگون مشخصی از تاریخ جایگاه شایسته‌‌ای را برای ادبیاتشان در میان جهان اثبات کرده باشند. ظاهراً روند عضویت هند […]

فراموشكارى بنیادین شرق‌شناسى

  روایت‌های کلیشه‌ای از چگونگی پیدایش و گسترش شرق‌شناسی به مثابه حوزه‌ای از تحقیقات علمی در اروپا بر فراموشکاری‌ای معرفتی استوار است.[1] در این روایت‌های نبوغ و ذوق اروپایی، از آموزگاران و استادان آسیایی کسانی که کاشفان ”عرصة بکر“ و رمزگشایان ”حصارهای بستة زبان‌های آسیایی“ معرفی شده‌اند،[2] یادی نیست. با این فراموشی عامدانه، شرق‌شناسی فرآوردة […]

فهرست

بخش فارسی سیمای زن در آثار شفیعی كدكنی بنفشه حجازی ویژگی‌های تعیین‌كننده در كار شفیعی كدكنی و نگاهی به موسیقی شعر او اردشیر لطفعلیان نگاهی به موسیقی شعر نوشته  محمدرضا شفیعی كدكنی مسعود صابری‌نیا تجزیه و تحلیل نشانه‌معناشناسی شعر “حلاج” شفیعی‌ كدكنی سعید حسام‌پور و امیر مهرابی بن‌مایه‌های اجتماعی‌ـ سیاسی و نمادهای آن در هزاره دوم آهوی […]

سیم نفاق: انگلیس، خط تلگراف هندواروپا و مناقشۀ مرزی عثمانی و ایران در نیمۀ قرن نوزدهم

بعد از اختراع تلگراف برقی در دهۀ چهارم قرن نوزدهم، در دهۀ پنجم همان قرن کشورهای اروپایی تأسیسات تلگراف را در سطح محلی و ملی پایه گذاشتند و در مرحله بعد این تأسیسات ملی را به هم وصل کردند و در اواخر آن دهه، یک شبکۀ تلگراف اروپایی شکل گرفت. در همان دهه، پس از […]

سیمای زن در آثار شفیعی کدکنی

  در مسیر تحقیق و تألیف زنان مؤدب ایران: تاریخ شعر و ادب زنان ایران‌زمین از آغاز تا 1320، به مقالۀ ”تخلّص“ اثر خامۀ دکتر شفیعی کدکنی دست یافتم. بسیار خوشه چیدم، اما از زن نشان ندیدم؛ مقاله‌ای نسبتاً جامع که جنس‌زدایی شده بود. بررسی جایگاه مردان فعال در عرصۀ فرهنگ و ادب، نه از […]

ویژگی‌های تعیین‌کننده در کار شفیعی کدکنی و نگاهی به موسیقی شعر او

ظهور محمدرضا شفیعی کدکنی در عرصۀ ادب معاصر فارسی به عنوان شاعر، استاد دانشگاه و پژوهشگر رویدادی فرخنده است. او از دو دهه پیش از انقلاب تا کنون کارنامۀ بسیار درخشان و منحصر به فردی در هر سه زمینه ارائه کرده است و در هر راهی که گام نهاده دستاوردهایی ماندنی از خود به جای […]

نگاهی به موسیقی شعر نوشتۀ محمدرضا شفیعی کدکنی

چند سال پیش که در زمینۀ تأثیر موسیقی بر اشعار مولانا جلال‌الدین تحقیق می‌کردم، بخت یار شد و کتاب موسیقی شعر، نوشتۀ محمدرضا شفیعی کدکنی، به دستم رسید. این کتاب یکی از پرارزش‌ترین کتاب‌هایی است که دربارۀ موسیقی و شعر و رابطۀ آن دو با یکدیگر نوشته شده است. تسلط بی‌مانند شفیعی کدکنی بر ادبیات […]

تجزیه و تحلیل نشانه‌معناشناسی شعر “حلاج” شفیعی‌کدکنی

نشانه‌معناشناسی گفتمان از رهیافت‌های نو در نقد ادبی است که در ادب فارسی کمتر از دیگر نقدها به آن توجه شده‌ است. این رویکرد جدید که با دانش‌های نشانه‌شناسی، زبان‌شناسی، تحلیل گفتمان، پدیدارشناسیی، انسان‌شناسی، مطالعات فرهنگی و معناشناسی در تعامل است، برای تجزیه و تحلیل متون و همچنین فهم چگونگی تولید و دریافت معنا اهمیت […]

بن‌مایه‌های اجتماعی‌ـ سیاسی و نمادهای آن در هزارۀ دوم آهوی کوهی

شکست‌های پیاپی ملت ایران در راه رسیدن به آزادی و عدالت اجتماعی، از انقلاب مشروطه به بعد، بر دیدگاه شاعران و نویسندگان تأثیر فراوانی گذاشته است. آنها امید فراوانی به بهبود اوضاع و رسیدن به آرمان‌های آزادی‌خواهانه داشتند، اما تجربه‌های متعدد اجتماعی و شخصی باعث شد که دچار اندوه، یأس، تنهایی، حس بیگانگی و دورافتادگی […]

بازخوانی و بررسی آیینه‌ای برای صداها

محمدرضا شفیعی کدکنی [1] ازجمله چهره‌های شاخص و پرآوازۀ شعر و ادب روزگار ما و بی‌نیاز از معرفی است. دانش‌اندوزی او از آغاز در حوزۀ علمیه بود و پس از فراگرفتن علوم حوزوی تا سطوح بالا، در سال 1345 به دانشگاه مشهد پا گذاشت و پس از دریافت دانشنامۀ لیسانس در رشتۀ زبان و ادبیات فارسی برای […]

موهبت تداعی معانی در کار تحقیق

برخورداری از موهبت تداعی معانی در کار تحقیق -که حاصل قوت حافظه و تیزهوشی و حضور ذهن است- در میان معاصران ما، به گمان من، پس از بدیع‌الزمان فروزانفر نصیب شفیعی کدکنی شده است. شاید توضیح ماهیت این موهبت با این دو مثال روشن شود: یادداشتی در کتاب زبان شعر در نثر صوفیه آمده است […]

سرچشمه‌های تصوف آناتولی

تاریخ [1]تصوف در آناتولی موضوعی حقیقتاً گسترده است. اگر تصوف آناتولی را به نحو موسّع تعریف کنیم تا کل تفکر و رفتار صوفیانۀ همۀ مردمان شهرنشین، روستایی و کوچ­نشین آناتولی را در بر بگیرد، ابعاد زمانی و مکانی این موضوع به راستی بی­حد است. از سوی دیگر، اگر تمرکز تا حد زیادی محدود شود، به نحوی […]

مطالعات کُردشناسی در ایران: مروری بر موضوعات و رهیافت‌ها

مسایل و مباحث سیاسی و تاریخی پیرامون ”کُردها“[1] در خاورمیانه در خلال قرن اخیر به­ صورت کل و مشخصاً در چند سال گذشته از جایگاه ویژه‏ای برخوردار بوده است. این جایگاه چه از حیث ژئوپولتیک و چه از بُعد علمی-دانشگاهی زمینه‏ای برای تولید ادبیات نظری و پژوهشی وسیع دربارۀ کُردها فراهم آورده است. با این […]

پیوند پارسی: واو عطف

چو آب می‌رود این پارسی به قوت طبع نه مَرکبی‌ست که از وی سَبَق بَرد تازی سعدی1 امروزه در زبان فارسی دو معادل برای واژۀ انگلیسی and یا فرانسوی et وجود دارد، یکی ”وَ“ در نوشتار و گفتار رسمی و دیگری ”اَُ“ در گفتار غیررسمی و خودمانی. ولی در گذشته چنین نبود. از یک سو […]

امیرپرویز پویان از چشم باقر پرهام

امیرپرویز پویان از چهره‌های برجستۀ جنبش چپ نوین ایران است. به سال ۱۳۲۵ در تهران به جهان چشم گشود، در خانواده‌ای میان‌حال و نیمه‌­متجدد. پدرش کارمند دولت بود که در سال ۱۳۲۹ به مشهد منتقل شد. امیرپرویز دبستان و دبیرستان را در این شهر‌ گذراند. در نوجوانی به اسلام سیاسی گروید و چندی با ”کانون […]

روایت تصویری نبرد کربلا در عصر قاجار: آمیزه‌ای از دو رویکرد هنر تاریخی و انسان شناسی

The Battle of Karbalāʾ[1] (61ah/680ad) has long been regarded as a pivotal event in the formation of the Twelver Shiʿah tradition. The tragedy of the battle is fundamental, even today, to the Twelver Shiʿah identity. A number of commemoration rituals are associated with Karbalāʾ and many involve the narration of stories associated with the battle. […]

فهرست

سال ۱، شمارۀ ۲، تابستان ۱۳۹۵/۲۰۱۶ ویژۀ نوشته‌های فارسی‌‌-یهودی ادبیات فارسی­‌یهودی و استاد آمنون نتصر ناهید پیرنظر ميراث فرهنگی يهوديان ايران ناهید پیرنظر مقدمه‌ای برفارسی‌ ـ‌یهودی تامار گیندین زمینۀ فكری و اعتقادی شعرای یهود ایران داوید یروشلمی‌ معرفی ”كتاب فرایض: سِفِر ها میتصوت“ ناهید غنی مقدمه‌ای بر لُتِرایی: گویش فارسیهود ایوب ابراهیمی هنری مارتین و ترجمۀ انجیل […]

فارسی­‌یهودی و استاد آمنون نتصر

 هدف از این مجموعه معرفی بسیار کوتاهی از دامنۀ گستردۀ ادبیات فارسیهود است که می­‌توان گفت تاکنون در عرصۀ پهناور ادب و فرهنگ ایران ناشناخته مانده است. این شمارۀ ویژۀ ایران نامگ که به معرفی ادبیات فارسیهود می‌­پردازد به روانشاد استاد آمنون نتصر تقدیم می‌­شود. پرفسور آمنون نتصر، یکی از پیشگامان پژوهش تاریخ و زبان و فرهنگ […]