Professor Homa Katouzian

استاد همایون کاتوزیان

محمد توکلی طرقی

این شمارة ویژۀ ایران نامه را به پاس خدمات ایران‌شناسانۀ دکتر محمدعلی همایون کاتوزیان به ایشان تقدیم میکنیم. همایون کاتوزیان، فرزند مریم و محمد‌هادی کاتوزیان، در ۲۶ آبان ۱۳۲۱ در تهران متولد شد. ایشان در خرداد ۱۳۳۹ از دبیرستان البرز (کالج امریکایی سابق) فارغ‌التحصیل شد و در پاییز همان سال به دانشکدة پزشکی دانشگاه تهران راه یافت. پس از یک سال تحصیل در دانشگاه تهران، برای ادامۀ تحصیل راهی انگستان شد و در ۱۳۴۶ دورۀ کارشناسی اقتصاد را در دانشگاه بیرمنگام (University of Birmingham) به پایان رساند. در همان سال به  دانشگاه لندن راه یافت و در ۱۳۴۷ دورۀ کارشناسی ارشد اقتصاد را با موفقیت گذراند. پس از 16 سال تدریس و انتشار آثاری ممتاز، در ۱۳۶۳ دکترای اقتصاد خود را از دانشگاه کنت در کانتربری (University of Kent at Canterbury) دریافت کرد.

در 1347 و بلافاصله پس از فارغالتحصیلی از دانشگاه لندن برای تدریس اقتصاد به استخدام دانشگاه لیدز (Leeds University) در آمد. یک سال بعد، دانشگاه کنت در کانتربری کاتوزیان را با سمت مدرس  (استادیار) اقتصاد استخدام کرد. در ۱۳۵۰ به استخدام دائم در آمد و سپس به مدرسی ارشد (دانشیاری) ترفیع یافت. در پاییز ۱۳۵۱ به عنوان استاد مدعو اقتصاد به دانشگاه پهلوی شیراز دعوت شد. در زمستان و بهار ۱۳۵۲ عضو ارشد کالج سنتآنتونی (St. Antony’s College) شد و در همانجا، در سال تحصیلی 1354-1355 به سمت استاد مهمان ایرانشناسی برگزیده شد. پس از آن، در سمت ”مشاور اقتصادی“ با سازمان کشورهای امریکایی (۱۳۵۵)، سازمان برنامه و بودجۀ ایران (۱۳۵۶)، سازمان بینالمللی کار (۱۳۵۹) و کنفرانس سازمان ملل متحد در تجارت و توسعه (۱۳۶۱) همکاری کرد. ایشان همچنین استاد مدعو اقتصاد در دانشگاههای مکمستر (1356-1357)، دانشگاه کالیفرنیای لوسآنجلس (۱۳۶۴) و دانشگاه کالیفرنیای سندیگو (۱۳۶۹) بوده است. علاوه بر اینها، در سال ۱۳۸۰ به عنوان پژوهشگر میهمان در مؤسسۀ مطالعات عالی (Institute for Advanced Study) پرینستون برگزیده شد. کاتوزیان در سال ۱۳۶۵ از دانشگاه کنت بازنشسته شد و به طور دائم به آکسفورد  رفت. در این مدت با دانشکدۀ مطالعات شرقی (Faculty of Oriental Studies) و مرکز خاورمیانه (Middle East Centre) همکاری داشته است. از سال ۱۳۸۳ تاکنون پژوهشگر بنیاد میراث ایران در کالج سنتآنتونی بوده و کنفرانس‌های متعددی را ترتیب داده است.

کاتوزیان سابقۀ درخشانی در عرضۀ خدمات علمی دارد. علاوه برعضویت در هیئت تحریریۀ پژوهش در تاریخ اندیشۀ اقتصادی و روش (Research in the History of Economic Thought and Methodology)، مطالعات اقتصادی تطبیقی (Comparative Economic Studies)، مطالعات تطبیقی ​​آسیای جنوبی، افریقا و شرق میانه (Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East) و ایراننامه،  از ۱۳۸۵ هم‌ویراستار فروست ایرانشناسی  راتلج بوده که تاکنون بیش از 30 عنوان کتاب آن منتشر شده است. کاتوزیان در ۱۳۸۳ به سردبیری ایرانشناسی: مجلۀ انجمن بینالمللی ایرانشناسی (Iranian Studies: Journal of the International Society for Iranian Studies) برگزیده شد. او با دوراندیشی و تلاش خستگیناپذیر ایران‌شناسی را از فصل‌نامه‌ای نامنظم به دوماهنامهای منظم و  معتبر تبدیل کرد که در ISI نمایه شده است. با انتشار دوماهانه‏‏‏‏‎، صفحات این مجله بر گسترۀ وسیعتری از پژوهشهای ایرانشناسی و پژوهشگران جوان گشوده شد.

کاتوزیان پژوهشگری پرکار و نوآور بوده‌ است. بسیاری از نوشته‌های نخستینش در دهۀ۱۳۵۰‏‏ علاوه بر روششناسی اقتصاد، بررسیهای تاریخی بخش خدمات و مراحل توسعۀ اقتصادی، دربارۀ آمار نیروی کار ایران، بخش کشاورزی، اصلاحات ارضی، توسعۀ اقتصادی و اقتصاد سیاسی نفت بود. در سال ۱۳۵۳ کتاب درسی دانشگاهی  نظریۀ اقتصاد بین‌المللی را تدوین کرد که انتشارات دانشگاه تهران آن را منتشر ساخت. کاتوزیان که علاقۀ خاصی به نظام دانشگاهی و تولید دانش داشت، در 1353 دانشگاه و آموزش و پرورش در جهان امروز (The Universities and Education Today)، نوشتۀ هربرت باترفیلد (Herbert Butterfield, 1900-1979)، را ترجمه کرد و در سال 1۳57 نیز ترجمة بررسی ماهیت و علل ثروت ملل (An Inquiry Into the Nature and Causes of the Wealth of Nations)، اثر آدام اسمیت (Adam Smith, 1723-1790)، را که از متون کلاسیک علم اقتصاد است، با مقدمه‌ای مفصل در آدام اسمیت و ثروت ملل منتشر ساخت.

انتشار کتابهای انگلیسی ایدئولوژی و روش در علم اقتصاد (Ideology and Method in Economics) در ۱۳۵۹ و اقتصاد سیاسی ایران مدرن (The Political Economy of Modern Iran) در ۱۳۶۰ نقطة اوج پژوهشهای دورشته‌ای کاتوزیان در بررسی روش شناخت در علم  اقتصاد و مشکلات توسعۀ اقتصادی و سیاسی در ایران بود.  ایدئولوژی و روش در علم اقتصاد ”یکی از نخستین کاربردهای واقعاً انتقادی فلسفۀ علوم جدید در ارزیابی روش و تاریخ اندیشۀ اقتصادی“ ارزیابی شد.  کاتوزیان که ”بررسی‌های مکانیکی و جهانشمول“ را برای  شناخت جامعة ایران ناپسندیده یافته‌ بود،  در اقتصاد سیاسی ایران روایت بدیعی از  اقتصاد سیاسی و پیدایش استبداد نفتی عرضه کرد.

اگرچه کاتوزیان اقتصاددان است، اما پژوهشهایش به مسایل اقتصادی و روش‌شناختی محدود نبوده است. او در شرح علاقهمندی‌های پژوهشی‌اش در مقدمۀ اقتصاد سیاسی ایران مدرن خاطر نشان ساخت: ”من یک اقتصاددان ایرانی هستم و از دوران کودکی به خواندن متون علوم اجتماعی ’غیراقتصادی‘  و  علوم انسانی علاقهمند بوده‌ام.“ کاتوزیان در این مقدمه یادآور شد که در ۱۳۵۵ ”زندگینامۀ اجتماعی و ادبی صادق هدایت را تدوین کرده،“ کتابی که در ۱۳۷۰ با عنوان صادق هدایت: زندگی و افسانۀ یک نویسندۀ ایرانی منتشر شد.

علاقة همزمان کاتوزیان به اقتصاد و ادبیات تا به امروز ادامه داشته است. در حالی که روایت‌های بدیعی از  ”جامعۀ کمآب ‌و پراکنده،“ ”جامعۀ کلنگی،“ ”جامعۀ کوتاهمدت،“ ”حکومت استبدادی“ و ”استبداد نفتی“ عرضه کرده است، به بررسی آثار نویسندگانی چون سعدی، هدایت، فروغ فرخزاد، عشقی، عارف، ایرجمیرزا و ملکالشعرای بهار نیز پرداخته و زندگینامه‌های  حسن تقیزاده، احمد کسروی، محمد مصدق و خلیل ملکی را نیز تدوین کرده است. در کنار ادبیات و اقتصاد، کاتوزیان توجه خاصی به تاریخ و بررسی‌های تاریخی داشته است. اگرچه تاریخینگری در تمامی آثارش نمایان است، اما تاریخ جلوۀ خاصی در آثار اخیرش​ چون دولت و جامعه در ایران: انقراض ‌قاجار و استقرار پهلوی (۱۳۷۹) تاریخ و سیاست ایران: دیالکتیک دولت و جامعه (۱۳۸۲) و ایرانیان: ایران باستان، قرون وسطی و مدرن (۱۳۸۸) داشته است.  در ۱۳۹۲، نخستین جایزة سینا در علوم انسانی به پاس این خدمات ایرانشناسانه به کاتوزیان اهدا شد. دهه‌ای پیشتر هم، در سال ۱۳۸۳، جایزة میراث هدایت را برای تدوین بهترین اثر دربارۀ صادق هدایت دریافت کرده بود. فهرست کامل نوشته‌های کاتوزیان در بخش انگلیسی این شمارۀ ایراننامه و فهرست آثار فارسی ایشان در زیر آمده است.

کتابشناسی همایون کاتوزیان

 نهم اسفند، از نگاهی دیگر
طاهری،فرزانه؛
بخارا، بهمن – اسفند 1392، سال پانزدهم – شماره 98 (8 صفحه – از 429 تا 436)

حمید عنایت که یادش به خیر…
بخارا » فروردین – اردیبهشت 1392 – شماره 92 (6 صفحه – از 175 تا 180)

مسعود فرزاد
بخارا، خرداد – شهریور 1391 – شماره 88 -87 (7 صفحه – از 476 تا 482)

تضمین شعر مسعود فرزاد
بخارا، خرداد – شهریور 1391 – شماره 88 -87 (2 صفحه – از 564 تا 565)

تاریخ چیست؟
مصاحبه کننده: مدرس علوم،مژگان؛
بخارا، فروردین – اردیبهشت 1391 – شماره 86 (5 صفحه – از 92 تا 96)

به جای سرمقاله: ایرج میرزا، علی دهباشی و ملجه بخارا
بخارا، شهریور 1390 – شماره 82 (4 صفحه – از 6 تا 9)

تاریخ: ایرانیان، تاریخ باستان، میانه، و امروز ایران
مترجم: شهیدی،حسین؛
بخارا، مرداد – شهریور 1389 – شماره 76 (27 صفحه – از 373 تا 399)

آسیب شناسی خلق و خوی ایرانیان
مصاحبه شونده:   مصاحبه کننده: شمس،فاطمه؛
آیین، بهمن و اسفند 1388 – شماره 26 و 27 (4 صفحه – از 32 تا 35)

انقلاب ایران، سی سال بعد (تضاد دولت و ملت)
مترجم: شمس،فاطمه؛
آیین، خرداد 1388 – شماره 21 (7 صفحه – از 26 تا 32)

جامعه کوتاه مدت (بررسی مشکلات توسعه ی سیاسی و اقتصادی بلند مدت در ایران)
مترجم: کوثری،عبدالله؛
بخارا، آذر و دی و بهمن و اسفند 1387 – شماره 68 و 69 (23 صفحه – از 270 تا 292)

تأملات ایرانی: استثنای انقلاب قاعده اصلاحات
مصاحبه کننده: سید آبادی،علی اصغر؛ کرمانی،علی رضا؛ جلایی پور،محمد رضا
آیین، مهر 1385 – شماره 4 (4 صفحه – از 18 تا 21)

آزادی و لجام گسیختگی در انقلاب مشروطیت
اطلاعات سیاسی – اقتصادی، مرداد و شهریور و مهر و آبان 1385 – شماره 227-230 (20 صفحه – از 108 تا 127)

طنز و تند زبانی سیاسی در دوره مشروطه
ایران نامه، پاییز و زمستان 1384 – شماره 87 و 88 (16 صفحه – از 267 تا 282)

آدم و معلم در زین العابدین مؤتمن
بخارا، مهر 1383 – شماره 38 (10 صفحه – از 79 تا 88)

در اخلاق درویشان
ایران شناسی، زمستان 1382 – شماره 60 (16 صفحه – از 683 تا 698)

دکتر مجتهدی و مسائل خدمتگزاری در جامعه ی کلنگی
ایران شناسی، پاییز 1382 – شماره 59 (9 صفحه – از 493 تا 501)

من استاده ام تا بسوزم تمام
ایران شناسی، تابستان 1382 – شماره 58 (17 صفحه – از 261 تا 277)

«سگ ولگرد» هدایت
ایران شناسی، بهار 1382 – شماره 57 (11 صفحه – از 74 تا 84)

سید حسن تقی زاده (سه زندگی در یک عمر)
ایران نامه، بهار و تابستان 1382 – شماره 81 و 82 (42 صفحه – از 7 تا 48)

نامه های زندان: دو نامه خلیل ملکی
پیشداد،امیر؛
گفتگو، بهمن 1381 – شماره 36 (14 صفحه – از 114 تا 127)

حماسه سرایی سعدی؟
ایران شناسی، زمستان 1381 – شماره 56 (11 صفحه – از 750 تا 760)

ریشه های سعدی کشی (به خسرو حافظیان به خاطر مهربانی اش)
ایران شناسی، پاییز 1381 – شماره 55 (18 صفحه – از 509 تا 526)

دروغ مصلحت آمیز سعدی
ایران شناسی، تابستان 1381 – شماره 54 (12 صفحه – از 279 تا 290)

پیرهن و بی پیرهنی در شعر سه عاشق و شاعر
ایران شناسی، بهار 1381 – شماره 53 (16 صفحه – از 38 تا 53)

کسروی و ادبیات
ایران نامه، بهار و تابستان 1381 – شماره 78 و 79 (24 صفحه – از 171 تا 194)

جدلهای سعدی
بخارا، فروردین و اردیبهشت 1381 – شماره 23 (12 صفحه – از 301 تا 312)

گلستان و افسردگی سعدی؟
ایران شناسی، تابستان 1380 – شماره 50 (11 صفحه – از 289 تا 299)

فرار سعدی از مدرسه
ایران شناسی، بهار 1380 – شماره 49 (14 صفحه – از 54 تا 67)

به سوی نظریه عمومی انقلاب های ایران
مترجم: طیب،علی رضا؛
راهبرد، بهار 1380 – شماره 19 (24 صفحه – از 83 تا 106)

کتاب های خارجی: بنیان خودکامانه دولت و جامعه در ایران
مترجم: طیب،علی رضا؛
کتاب ماه علوم اجتماعی، اسفند 1379 و فروردين 1380 – شماره 41 و 42 (8 صفحه – از 61 تا 68)

 سر و ته یک کرباس: نقل کودکی جمال زاده
ایران شناسی، زمستان 1379 – شماره 48 (10 صفحه – از 785 تا 794)

درباره ی نکته های آقای احمدی
ایران شناسی، زمستان 1379 – شماره 48 (12 صفحه – از 881 تا 892)

قیام شیخ محمد خیابانی
مترجم: طیب،علی رضا؛
اطلاعات سیاسی – اقتصادی، آذر و دي 1379 – شماره 159 و 160 (28 صفحه – از 24 تا 51)

جدلهای سعدی
ایران شناسی، پاییز 1379 – شماره 47 (11 صفحه – از 559 تا 569)

گونه های لیبرالیسم اروپایی و مفاهیم نو آزادی در ایران
مترجم: طیب،علی رضا؛
اطلاعات سیاسی – اقتصادی، مرداد و شهريور 1379 – شماره 155 و 156 (20 صفحه – از 64 تا 83)

از گناهان فروغ فرخزاد
ایران شناسی، تابستان 1379 – شماره 46 (24 صفحه – از 264 تا 287)

شاهکار شاهکار کاره
ایران شناسی، بهار 1379 – شماره 45 (16 صفحه – از 42 تا 57)

تاریخ مالی ایران و ملاحظاتی در جامعه شناسی تاریخی ایران
ایران شناسی، زمستان 1378 – شماره 44 (13 صفحه – از 891 تا 903)

مسائل دموکراسی و حوزه همگانی در ایران نو
مترجم: طیب،علی رضا؛
اطلاعات سیاسی – اقتصادی، آذر و دي 1378 – شماره 147 و 148 (10 صفحه – از 26 تا 35)

اصفهان نامه ی جمال زاده
ایران شناسی، پاییز 1378 – شماره 43 (18 صفحه – از 531 تا 548)

 درباره ی مقوله ی ادبی طنزینه و بحثی تطبیقی در کاربرد آن در ادب فارسی و غربی
ایران شناسی، تابستان 1378 – شماره 42 (20 صفحه – از 265 تا 284)

اخوانیات عارف نامه ی ایرج
ایران شناسی، بهار 1378 – شماره 41 (19 صفحه – از 59 تا 77)

مبارزه با قرارداد 1919 ایران و انگلیس (بخش دوم)
مترجم: طیب،علی رضا؛
اطلاعات سیاسی – اقتصادی، فروردين و ارديبهشت 1378 – شماره 139 و 140 (20 صفحه – از 32 تا 51)

با باد می گفتیم، درباره دیده شدن و…
شعر
بخارا، فروردین 1378 – شماره 5 (1 صفحه – از 153 تا 153)

مبارزه با قرارداد 1919 ایران و انگلیس
مترجم: طیب،علی رضا؛
اطلاعات سیاسی – اقتصادی، بهمن و اسفند 1377 – شماره 137 و 138 (16 صفحه – از 6 تا 21)

طنزنامه های هدایت
ایران شناسی، سال دهم، زمستان 1377 – شماره 4 (22 صفحه – از 694 تا 715)

مرگ دکتر اپریم اسحق
بخارا، آذر 1377 – شماره 3 (5 صفحه – از 429 تا 433)

علویه خانم و ولنگاری های دیگر
ایران شناسی، سال دهم، پائیز 1377 – شماره 3 (21 صفحه – از 491 تا 511)

یاد و یادبود: به یاد سید محمد علی جمالزاده
بخارا، مرداد 1377 – شماره 1 (8 صفحه – از 290 تا 297)

طنز دوره هدایت (2)
ایران شناسی، سال دهم، تابستان 1377 – شماره 2 (14 صفحه – از 271 تا 284)

فره ایزدی و حق الهی پادشاهان
اطلاعات سیاسی – اقتصادی، خرداد و تير 1377 – شماره 129 و 130 (16 صفحه – از 4 تا 19)

طنز دوره هدایت در دو بخش (1)
ایران شناسی، سال دهم، بهار 1377 – شماره 1 (20 صفحه – از 31 تا 50)

قلتشن دیوان جمال زاده
ایران شناسی، سال نهم، زمستان 1376 – شماره 4 (19 صفحه – از 672 تا 690)

دارالمجانین
ایران نامه، زمستان 1376 – شماره 61 (20 صفحه – از 49 تا 68)

درباره طنز
ایران شناسی، سال نهم، پائیز 1376 – شماره 3 (22 صفحه – از 443 تا 464)

پایان کار جمالزاده
کلک، مرداد و آذر 1376 – شماره 89 و 93 (2 صفحه – از 819 تا 820)

طنز و طنزینه در آثار هدایت (2)
ایران شناسی، سال نهم، تابستان 1376 – شماره 2 (13 صفحه – از 259 تا 271)

حکومت خودکامه: نظریه ای تطبیقی درباره دولت، سیاست و جامعه ایران
مترجم: طیب،علی رضا؛
اطلاعات سیاسی – اقتصادی، خرداد و تير 1376 – شماره 117 و 118 (16 صفحه – از 56 تا 71)

طنز و طنزینه در آثار هدایت (1)
ایران شناسی، سال نهم، بهار 1376 – شماره 1 (12 صفحه – از 80 تا 91)

پس بد مطلق نباشد در جهان
شاعر:
کلک، فروردین و تیر 1376 – شماره 85 و 86 (3 صفحه – از 274 تا 276)

ربا و بهره در اقتصاد سیاسی اسلام
مترجم: طیب،علی رضا؛
اطلاعات سیاسی – اقتصادی، آذر و دي 1375 – شماره 111 و 112 (6 صفحه – از 126 تا 131)

رشد دانش اقتصادی؛ ابطال گری یا انقلاب؟
مترجم: طیب،علی رضا؛
اطلاعات سیاسی – اقتصادی، مرداد و شهريور 1375 – شماره 107 و 108 (8 صفحه – از 150 تا 157)

نامه ای از آکسفورد
کلک، تیر و مرداد و شهریور و مهر 1375 – شماره 76 و 77 و 78 و 79 (3 صفحه – از 554 تا 556)

نامه های هدایت (به یاد محمد جعفر محجوب)
ایران شناسی، سال هشتم، تابستان 1375 – شماره 2 (29 صفحه – از 278 تا 306)

نامه های هدایت (به یاد محمد جعفر محجوب) (1)
ایران شناسی، سال هشتم، بهار 1375 – شماره 1 (18 صفحه – از 55 تا 72)

نظریه و عمل توسعه اقتصادی؛ یک ارزیابی انتقادی
مترجم: طیب،علی رضا؛
اطلاعات سیاسی – اقتصادی، فروردين و ارديبهشت 1375 – شماره 103 و 104 (8 صفحه – از 76 تا 83)

درباره جمالزاده و جمالزاده شناسی
کلک، مهر 1374 – شماره 67 (19 صفحه – از 83 تا 101)

اقتصاد سیاسی کشورهای صادر کننده نفت
مترجم: طیب،علی رضا؛
اطلاعات سیاسی – اقتصادی، مرداد و شهريور 1374 – شماره 95 و 96 (6 صفحه – از 92 تا 97)

نقد و بررسی کتاب: علل و نتایج انقلاب ایران (طبقات سیاست و ایدئولوژی در انقلاب ایران نوشته منصور معدل)
ایران شناسی، سال هفتم، تابستان 1374 – شماره 2 (8 صفحه – از 415 تا 422)

شعر جنون و عشق و تنهایی و چیزهای دیگر (برای مهرداد بهار)
شاعر:
کلک، فروردین – تیر 1374 – شماره 61 – 64 (4 صفحه – از 214 تا 217)

روش علمی و اقتصاد پوزیتیویستی
مترجم: طیب،علی رضا؛
اطلاعات سیاسی – اقتصادی، آذر و دي 1373 – شماره 87 و 88 (4 صفحه – از 74 تا 77)

اقتصاد، اجتماع و رشد جمعیت
کلک، آذر 1373 – شماره 57 (7 صفحه – از 7 تا 13)

غزل 51
شاعر:
کلک، مهر و آبان 1373 – شماره 55 و 56 (1 صفحه – از 115 تا 115)

کلک فلسفه: کارل پویر و رئالیسم انتقادی (تقدیم به دانشمند گرامی و دوست ارجمند دکتر مهرداد بهار)
کلک، شهریور 1373 – شماره 54 (12 صفحه – از 70 تا 81)

نفت و توسعه اقتصادی در خاورمیانه
مترجم: طیب،علی رضا؛
اطلاعات سیاسی – اقتصادی، فروردين و ارديبهشت 1373 – شماره 79 و 80 (10 صفحه – از 76 تا 85)

صبح شد
شاعر:
کلک، بهمن و اسفند 1372 – شماره 47 و 48 (2 صفحه – از 123 تا 124)

آوازها و غنچه ها
شاعر:
کلک، شهریور 1372 – شماره 42 (2 صفحه – از 95 تا 96)

جز من از من به من نمی افتد
شاعر:
کلک، مرداد 1372 – شماره 41 (1 صفحه – از 103 تا 103)

چل سال و بیش
شاعر:
کلک، خرداد 1372 – شماره 39 (1 صفحه – از 122 تا 122)

دموکراسی، دیکتاتوری و مسئولیت ملت
اطلاعات سیاسی – اقتصادی، فروردين و ارديبهشت 1372 – شماره 67 و 68 (4 صفحه – از 4 تا 7)

معاصی کبیره مصدق السلطنه
کلک، بهمن و اسفند 1371 – شماره 35 و 36 (14 صفحه – از 172 تا 185)

در چگونگی شاعر و شعر او
کلک، دی 1371 – شماره 34 (11 صفحه – از 15 تا 25)

روان داستان های صادق هدایت
ایران نامه، تابستان 1371 – شماره 39 (30 صفحه – از 553 تا 582)

دوباره: «دموکراسی ایرانی و سوسیالیسم ایرانی»
اطلاعات سیاسی – اقتصادی، فروردين و ارديبهشت 1371 – شماره 55 و 56 (5 صفحه – از 48 تا 52)

یاد و یادبودها: خاطراتی از آل احمد و «غرب زدگی»
کلک، شهریور 1369 – شماره 6 (6 صفحه – از 92 تا 97)