Entries by editor

Anglo-Persian Tazonomies of Indian Religions

يكى* از مباحث عمدۀ تاريخ آسياى جنوبى نقش دوران استعمار در تدوين مفاهيم اصلی دين و فرهنگ است. به‌ویژه، تأکید برخى منتقدان بر نقش تعيین‌كنندۀ استعمار انگليس در این زمینه تا حدی است که گویی هندويسم و كاست (اقشار اجتماعی) محصول عصر مدرن تاريخ است.[2] بی‌شك رژيم استعمارى با برخورداری از ابزارهايى چون آمار، مواد […]

The Pro-Afāqī Policy of Aḥmad Shāh Walī Bahmanī: Its Impact and Consequences

سیاست* احمدشاه‌ولی بهمنی (ح. 1422-1436م) در خصوص حمایت از آفاقی‌ها و پيشبرد ناسنجیدۀ اين سياست به دست جانشین او، علاءالدین احمد دوم (ح. 1436-1458م)، پيش‌درآمد رویدادهای مهمی بود که در نیمۀ دوم قرن پانزدهم و نیمۀ اول قرن شانزدهم در دکن به وقوع پیوست.[1] تحولات نیمۀ دوم حکومت سلسلۀ بهمنی (1422-1538م) موضوع اصلى این مقاله […]

Legitimizing Power, Understanding the Religio-Cultural System of the Golconda Qutub Shahis

قرن* چهاردهم میلادی دورۀ تسلط مسلمانان بر حکومت جنوب هند بود و برای اثبات این امر می‌شود به شکل‌گیری حکومت‌های اسلامی محلی، از جمله حکومت بهمنی‌ها و پنج حکومت جانشین آنها، در این منطقه اشاره کرد. تسلط مسلمانان باعث شد بُعد جدیدی به نهادهای سیاسی، مذهبی و اجتماعی- فرهنگی دکن افزوده شود. تضعیف قدرت‌های سیاسی […]

Presence in Absence: Relics and Their Role in Ḥaidarābādī Shīʿism

حسین،* سومین امام شیعیان، به سال 61ق/680م در میدان نبرد کربلا به شهادت رسید و تقریباً بلافاصله سنتی باشکوه برای یادبود او در میان پیروانش در سراسر دنیای اسلام بالیدن گرفت. نحوۀ یادآوری تقدس شخصی دوازده امام شیعه، قهرمانان زن و مرد کربلا و دیگر افراد اهل بیت در فرهنگ شیعه شکل‌های بی‌شماری دارد که […]

Courting ‘Alī: Urdu Poetry, Shi’i Piety and Courtesan Power in Hyderabad

در* منطقۀ دکن، در جنوب مرکزی هند، زهد شیعه و شعر اردو هر یک به شیوۀ خاص خود رشد کردند. نشو و نمای این دو در قرون وسطا آغاز شد، ولی تا دوران مدرن ادامه یافت. اما آیا این پدیده‌های فرهنگی امکان ایجاد خلاقیت‌های تازه‌ای برای زنان را هم فراهم ‌آوردند؟ زنان عادی معمولاً از […]

An Introduction to the Cultural Heritage of Iranian Jews

اگر نگاهی به تاريخ مستند ايران باستان بياندازيم، قوم يهود را در فراز و نشيب‌های تاريخی و فرهنگی اين سرزمين و در تکوين هويت ايرانی سهيم می‌بينيم. ورود قوم يهود به سرزمينی که بعدها جزو قلمرو دولت ماد درآمد در حدود 722پ‌م آغاز شد. پادشاهان آشور ده قبيله از فرزندان يعقوب را از سرزمين اسرائيل […]

Linguistic Perspectives on Judeo-Persian

سیری بر زبان‌های یهودی[1] فارسی-یهودی [2]عنوانی برای مجموعه‌ای از گویش‌‌هایی است که یهودیان ایران بزرگ در مدت‌زمانی بیش از هزار سال برای سخن گفتن و نوشتن به کار برده‌اند. عنوان دیگری که امنون نتصر برای نامیدن این گروه زبانی پیش نهاده ”فارسیهود“ است.[3] زبان‌ها و گویش‌های یهودی بازتاب معاشرت و تماس یهودیان با فرهنگ‌های گوناگون […]

The Intellectual and Devotional Milieu of Iranian Jewish Poets

یهودیان ایران طی تاریخ 2500 سالۀ خود در این سرزمین روابط گسترده و عمیقی با محیط زبانی، فرهنگی و مذهبی ایران داشته‌اند. گرچه وسعت و عمق این روابط با فضای فرهنگی و فکری ایران در دوره‌های گوناگون متفاوت بوده است و ماهیت این روابط و تأثیری که محیط وسیع‌تر این کشور بر فرهنگ یهودیان ایران […]

An Introduction to The Book of Commandments: Sefer ha Mitzvot

مناظرۀ دینی آیین یهود به خط فارسی-یهودی کهن این متن برگرفته از ”سِفِر ها میتصوت“ (ספר המצוות) یا ”کتاب فرایض“ مشتمل بر دستورات دینی یهود بر اساس سنت قرایی است. قراییان (Karaites) تیره‌ای از یهودیان‌اند که تورات شفاهی، یعنی تلمود، را قبول ندارند و منکر هرگونه تفسیر و توضیح تحت‌اللفظی تورات‌اند.”کتاب فرایض“ با مقدمه‌ای دربارۀ […]

The Judeo-Persian Composition of Henry Martyn’s Persian Bible

ترجمۀ متون مقدس و آثار ادبی همواره با دشواری‌های بسیار روبه‌رو بوده است. این دشواری وقتی بیشتر می‌شود که ساختار آن متن پیچیده و گاهی متشکل از چند زبان باشد، در حالی که در حالت عادی ترجمه از یک زبان به زبان دیگر صورت می‌گیرد. ترجمه‌اي كه در اين مقاله بررسی می‌شود همین پیچیدگی را […]

Lotera’i: The Dialect of the Jews of Isfahan

مقدمه[1] واژه لُتِرایی با تلفظ‌های گوناگون عموماً در لغتنامه‌های ایرانی از جمله در فرهنگ جهانگیر، فرهنگ رشیدی، برهان قاطع، آنندراج، انجمن‌آرای ناصری و لغتنامۀ دهخدا به لهجه‌هایی اطلاق می‌شود که به منظور عدم درک معنی آن برای بیگانگان ساخته شده باشند. این واژه در کاشان لُفتایی، در گلپایگان لُتَرایی و در کرمانشاه لُتُرایی تلفظ می‌شود. […]

Incidents of Iranian History in Bābāī ibn Lutf ’s 106 “Book of Forced Converts” (Kitāb-i Anusīm)

برخی از نوشته‌های فارسیهود علاوه بر ارزش‌های گوناگون زبان‌شناسی، مذهبی، ادبی و اجتماعی دارای ارزش تاریخی‌اند. از آن جمله کتاب انوسیم بابایی بن لطف است که در این مقاله به جزء کوچکی از آن می‌پردازیم که حکایت مهاجرت اجباری یهودیان از گرجستان به ایران در عهد صفویه است. کتاب انوسیم گرچه در چند دهۀ اخیر […]

Examples of Jeudeo-Persian Literature

نمونه‌هایی از‌ شعر الف. اشعار مذهبی آشکار شدن خطاب حق تعالی با موسی نوبت اول[1] شبی موسی به راهی بود در دشت     به گرد گوسپندان گرد می‌گشت گرفته روی عالم در سیاهی           ز هیبت می‌شدش دل را تباهی جهان چون زاغ در ماتم نشسته       خروس صبح را گردن شکسته شده […]

Jews in Khorasan before the Mongol Invasion

A hoard of Jewish documents, many of them in Persian, Arabic or Judaeo-Persian and Judeo-Arabic, was discovered in Afghanistan not long ago. The circumstances of the find are not entirely clear and it is impossible to tell where exactly they were found. According to information given by traders, they were discovered in a cave, dispersed […]

“This is the Law of the Persians” – An Allusion to the Sasanian Law of Surety in the Babylonian Talmud

The monumental Babylonian Talmud (or Bavli), the foremost source for Jewish law and theology, was produced in the long period of Iranian rule over Mesopotamia during the Parthian and Sasanian ages and completed in the fifth or sixth century. As a complex religious and legal compilation the Bavli presents enormous interpretative problems to historians, theologians, […]

Illuminated Judeo-Persian Manuscripts

Over the years the term “Judeo-Persian” (hereafter JP) assumed a wide range of usages and meanings in reference to various literary and cultural aspects of Jewish life across Iran. Written in Hebrew characters, JP manuscripts and texts are essentially works composed in a Persian dialect that closely resembles ‘classical’ or ‘literary’ Persian combined with Hebrew […]

حدیث نامکرر ایران و غرب

ماجرای آشنایی ایرانیان با جلوه‌های‌ گوناگون فرهنگ و تـمدن غرب و پیامدهای‌ اجتماعی و فرهنگی این آشنایی ظاهرا حدیث نامکرری است‌ زیرا علی‌رغم شـمار فزایندهء‌ کتاب‌هایی‌ که در سـال‌های اخـیر در این باب انتشار یافته‌اند(خواه از اسناد و سفرنامه‌ها خواه از پژوهش‌ها)هنوز بسیاری از جنبه‌های این روند ناشناخته و یا کم‌شناخته باقی مانده‌اند و از […]

Amir Husayn Aryanpour and the Teaching of Marxist Sociology in the 1960s

کارل مارکس، در کنار اگوست کنت و امیل دورکیم، از بنیادگذاران جامعه‌شناسی به شمار می‌رود،[1] اما هنگامی که این علم ابتدا در حد یک درس و سپس در حد رشته‌ای تحصیلی وارد دانشگاهای ایران شد، درهای کلاس‌های درس و قفسه‌های کتاب‌فروشی‌ها و کتابخانه‌ها بر روی مارکس بسته شد. در دانشگاه‌ها، دولت و دستگاه‌های امنیتی مارکس […]

A Critical Investigation of Morteza Motahhari’s Viewpoint Concerning Islamic Mysticism

مقدمه در این مقاله، دیدگاه مرتضی مطهری را دربارۀ عرفان اسلامی با رویکردی انتقادی بررسی می‌کنیم. از سویی، با مرور نوشته‌ها، درس‌گفتارها و سخنرانی‌های حجیم و پرشمار مطهری شاید بتوان گفت که عرفان اسلامی مهم‌ترین دغدغۀ او به شمار نمی‌رود و حجم مطالب مرتبط با عرفان اسلامی در آثارش، در قیاس با موضوعاتی همانند فلسفۀ […]

Gender in a Justice-Centered Society: A Review of Abu-Hamid Ghazali’s Ethical Views

ادبیات اخلاقی مرتبط با جنسیت (gender) در دورۀ اسلامی را می‌شود بر حسب نزدیکی یا دوری از منابع فکری این دوره به آموزه‌های ایران باستان یا ایران پیش از اسلام، اندرزنامه‌ها، اندیشه‌های فلسفی یونانی و رومی و متون دینی/فقهی تقسیم کرد که انواع ادبی مشخصی را پدید آورده‌اند. پیوند میان چنین خاستگاه‌های فکری گوناگون گاه […]

Premiership in Fifteenth-Century Iranian Provincial Dynasties: From the Decline of the Ilkhanids to the Rise of the Timurids

سابقۀ منصب وزارت در ایران به دوران پیش از اسلام برمي‌گردد. در دوران بعد از اسلام، اهمیت این منصب بیشتر هم شد. نیاز فاتحان عرب، ترك و مغول به تجربیات ایرانیان در ادارۀ امور از جمله عوامل این اهمیت روزافزون بود. در نتیجه، بیشتر مواقع این وزیران بودند كه ادارۀ امور را در دست داشتند. […]

علی نوراللهی

بررسي‭ ‬باستان‌شناختي‭ ‬قلعة‭ ‬تنگ‌قير‭ ‬شهرستان‭ ‬چرداول‭ ‬ايلام‭ ‬در‭ ‬غرب‭ ‬زاگرس‭ ‬مركزي علي‭ ‬نوراللهي باستان‌شناس مقدمه در‭ ‬سال‭ ‬1391ش،‭ ‬منطقة‭ ‬تنگ‌قير‭ ‬طي‭ ‬دو‭ ‬روز‭ ‬با‭ ‬همكاري‭ ‬ميراث‭ ‬فرهنگي‭ ‬شهرستان‭ ‬چرداول‭ ‬بررسي‭ ‬شد‭. ‬در‭ ‬طول‭ ‬اين‭ ‬مدت،‭ ‬سه‭ ‬محوطه‭ ‬مطالعه‭ ‬شدند‭ ‬كه‭ ‬شامل‭ ‬قبرستان،‭ ‬بقاياي‭ ‬آثار‭ ‬دورة‭ ‬تاريخي‭ ‬و‭ ‬قلعه‭ ‬يا‭ ‬محوطه‌اي‭ ‬بود‭ ‬كه‭ ‬در‭ ‬اين‭ ‬مقاله‭ […]

An Archeological Investigation of Tangqir Forth

مقدمه[1] در سال 1391ش، منطقۀ تنگ‌قیر طی دو روز با همکاری میراث فرهنگی شهرستان چرداول بررسی شد. در طول این مدت، سه محوطه مطالعه شدند که شامل قبرستان، بقایای آثار دورۀ تاریخی و قلعه یا محوطه‌ای بود که در این مقاله به آن پرداخته خواهد شد. بدیهی است که بررسی سطحی و آثار باقی‌مانده نشان‌دهندۀ […]

Pahlavi Quatrains in the History of Qum (Tarikh-i Qum)

زنده‌یاد دکتر احمد تفضلی در مقاله‌ای که به زبان انگلیسی در یادنامۀ استادش ژان دومناش نوشت، بعضی کلمات و جملات فارسی میانه را که در چند متن کهن عربی و فارسی یافته بود معرفی و بررسی کرد.[1] یکی از این متون ترجمۀ فارسی حسن‌بن بهاءالدین علی قمی در 805 و 806ق از  تاریخ قم، تألیف […]